قلعه حسن صباح بر فراز سرزمین عقاب‌ها
تاریخ انتشار: ۱۱ فروردین ۱۳۹۷ | کد خبر: ۱۷۸۷۶۶۱۸
از دیرباز حفاظت از شهرها بسیار مهم بوده و در این راستا ایجاد حصار و قلعه یکی از ارکان حکومت‌ها بوده است؛ در قزوین نیز به دلیل شرایط جغرافیایی قلعه‌ها بر روی کوه‌ها بنا شده‌اند.
به گزارش ایسنا، قلعه حسن صباح نگین قلعه‌های سرزمین عقاب‌هاست که در این گزارش تلاش شده تعدادی از این قلعه‌ها معرفی شود.
قلعه الموت (حسن صباح)
در شمال شرقی آبادی گازرخان و بر بلندای کوهی از سنگ یکپارچه با ارتفاع ۲۱۰۰ متر از سطح دریا که به پرتگاه‌های مخوفی منتهی می‌شود قلعه‌ای پرشکوه قرار دارد که به گزارش حمدالله مستوفی نخست در سال ۲۲۶ هجری به دست داعی الی الحق حسن بن زید الباقری بناشده، در شب چهارشنبه ششم رجب سال ۴۸۳ قمری به تصرف حسن صباح درآمده و اکنون آن را به نام قلعه الموت یا قلعه حسن صباح می‌خوانند.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
تنها راه ورود به قلعه در انتهای ضلع شمال شرقی (چند متر پایین‌تر از برج شرقی دژ) واقع‌شده که کوه هودکان با فاصله‌ای نسبتاً زیاد بر آن مشرف است. در این محل تونلی در تخته‌سنگ بریده‌شده که دارای ۶ متر طول، ۲ متر عرض و ۲ متر ارتفاع است؛ پس از عبور از این گذرگاه، آثار باقیمانده برج جنوبی قلعه و دیواره جنوب غربی آن که روی شیب تند تخته‌سنگ ساخته‌شده آشکار می‌شود.
در دامنه جنوبی کوه قلعه، خندقی به طول تقریبی ۵۰ متر و عرض ۲ متر کنده و آن را از آبی که داخل قلعه می‌آمده پر می‌کردند تا هیچ راه نفوذی از آن جبهه متصور نباشد.
بر روی دامنه‌های تند دیگر صخره نیز هر جا که بیم بالا رفتن مهاجمان رفته خندق‌هایی کنده و دیواره بالایی آن‌ها را مورب برآورده‌اند تا امکان هرگونه عبوری را بازستاند؛ ضمن اینکه در هر نقطه که شیاری وجود داشته با ساختن دیواره‌هایی سنگی یا آجری راه ورود را مسدود ساخته‌اند.
با عبور از پای دیوار شرقی قلعه که حدود ۱۰ متر و به ارتفاع ۵ متر است به بخش اصلی دژ می‌رسیم که تختگاه حسن صباح در طول اقامت 35 ساله وی در الموت بوده است و در بالای آن بقایای چند اتاق که سقفشان فروریخته به چشم می‌خورد.
این قلعه پس از تسلیم رکن‌الدین خور شاه در شوال ۶۵۴ ه.ق به دستور هلاکو به آتش کشیده و ویران شد و از آن پس به‌عنوان تبعیدگاه و زندان مورداستفاده قرار گرفت.
یکی از شگفتی‌های قلعه حسن صباح، سیستم پیچیده آب‌رسانی با تنبوشه‌هایی به قطر ۱۰ سانتی‌متر است که از چشمه «کلدر» آب را به دژ رسانده و در حوض‌های سنگی ذخیره می‌کردند.
در جنوب غربی این قسمت از قلعه – در میان شیب بسیار تندی که به پرتگاه‌های عمیق می‌رسد – حوضی در دل‌سنگ به ابعاد تقریبی ۵×۸ متر کنده‌اند که هیچ‌گاه از آب خالی نشده است.
دژ شمیران
قلعه شمیران در کنار دریاچه سپیدرود بر بالای تپه‌ای مرتفع و سنگی که رود قزل‌اوزن از جنوب آن می‌گذرد قرار دارد؛ پیشینه بنای آن را به دوران قبل از اسلام نسبت می‌دهند و در طول سال‌های سده چهارم هجری تختگاه کنگریان بوده است.
از گزارش جهانگردانی همچون ابودلف (۳۳۱ ه.ق) و ناصرخسرو (۴۳۸ ه.ق) عظمت و شکوه بی‌نظیر این دژ تاریخی آشکار می‌شود، سکونت صنعتگران و هنرمندان ممتاز در آن، سه دیوار بلند و تودرتو در گرداگرد قلعه، کانال‌های آب‌رسانی، برج‌های مستحکم، گستردگی بسیار و موقعیت ممتاز دفاعی‌اش چشمگیر تلقی شده است، دژ شمیران نزدیک به دو قرن جزو قلعه‌های اسماعیلیان بوده و پس از هجوم هلاکو تا پایان دوره صفوی نیز در کشمکش‌های سیاسی اهمیتی بسزا داشته است.
طرح کلی بنای قلعه به شکل مستطیل و ارتفاع برج‌ها و دیوار نزدیک به 15 متر است که تمامی آن را با کمک سنگ‌های لاشه و ملاط گچ به ضخامت هشت پا ساخته‌اند و در فاصله‌های یک متری کلافی چوبی در دل دیوار به‌کاربرده‌اند که علاوه بر استحکام و همبستگی اجزا، نظمی منطقی به بنا بخشیده و از دور به‌صورت یک رج سنگ خودنمایی می‌کند.
در دیوار شمالی قلعه دو برج شکوهمند وجود دارد که در قسمت بالا دارای پنجره‌های بلند مستطیل شکلی با قوس تیزه دار هستند که بیشتر برای نگهبانی پایین قلعه از آن‌ها استفاده می‌شد.
طرز ساختمان دیواره غربی قلعه با جانب شرقی تفاوت دارد و به‌جای برج‌های مدور، دیواری صاف برآورده‌اند که نمای خارجی ساختمان‌های این بخش قلعه به شمار می‌رود و به‌تمامی از ملاط گچ پوشش یافته و به‌خوبی حفظ شده است.
قسمت جنوبی دژ نیز دیواری صاف دارد که به خاطر رود قزل‌اوزن از امنیت بیشتری برخوردار بوده و نیازی به استحکامات دفاعی بیشتر احساس نمی‌شد.
قز قلعه
در ۲۰ کیلومتری شهرستان تاکستان و در کنار روستای آبکلو بر فراز کوه سنگی یگانه‌ای بقایای دژ عظیم و شکوهمند قز قلعه قرار دارد که از کیلومترها دورتر قابل‌مشاهده است.
این قلعه از سه طرف به پرتگاه‌های عمیق منتهی می‌شود و تنها راه ورود به آن از سوی جنوب است؛ دیواره بلندی که با سنگ لاشه و ملات برآمده و ضخامت آن افزون بر 3.60 متر است از استحکام و پایداری این دژ دفاعی حکایت دارد.
چشم‌انداز وسیع و اشراف بر تمام دشت گسترده قزوین، ترکیب شگفت‌آور سنگ لاشه با آجر، فرورفتگی‌ها و برجستگی‌های موزون در سطح دیواره قلعه، تزیینات بسیار زیبای مقرنس و طرح‌های دیگر ازجمله ویژگی‌های قز قلعه به شمارمی‌روند که از دوره ساسانی پابرجا مانده‌اند.
قلعه شیرکوه
این قلعه که بیدلان نیز خوانده می‌شود در نزدیکی روستای باغدشت و بر فراز قله‌ای که ۱۸۵۱ متر از سطح دریا ارتفاع دارد واقع شده است.
باید این دژ را از استراتژیک‌ترین قلاع دفاعی اسماعیلیان برشمرد، زیرا در محل تقاطع طالقان رود و الموت رود قرارگرفته و به خاطر تسلطش بر سراسر منطقه، گلوگاه مهمی برای رویارویی با مهاجمانی بوده که به دره گام می‌گذارند.
راه دسترسی به دژ بیدلان بسیار دشوار است و به دره‌هایی با عمق بیش از ۶۰۰ متر منتهی می‌شود که با دیواره‌های بلند و برج‌های مستحکم تسخیرناپذیر می‌نماید.
وجود هشت مخزن بزرگ آب که با عرض تقریبی 1.75 و درازای ۶ تا ۱۶ متری در دل‌سنگ کنده‌شده‌اند از عزم جدی قلعه‌نشینان برای پایداری در محاصره‌های طولانی حکایت دارد.
ویژگی منحصربه‌فرد دژ شیرکوه قلعه‌ای است که در 3.5 کیلومتری غرب آن قرار دارد و برجک نامیده می‌شود و برای اشراف کامل به عبور کنندگان از تنگه طالقان ساخته‌شده است که با تعبیه دریچه‌ای در پایین آن بر سر مهاجمان سنگ و نفت شعله‌ور فرومی‌ریخته‌اند. غیر از بقایای دیواره‌ها، برج‌ها، گذرگاه سرپوشیده و سنگرهای نگهبانی کنده‌شده در دل تخته‌سنگ‌ها تنوری سنگی به ارتفاع 1.60 و قطر 1.75 متر را باید از آثار دژ شیرکوه نام برد.
قلعه لمبسر
بزرگ‌ترین و مستحکم‌ترین قلعه اسماعیلیان در ایران در 3 کیلومتری شمال شرقی شهر رازمیان مرکز بخش رودبار شهرستان قرار دارد که دره‌های عمیق نینه‌رود و لمّه دسترسی به آن را از شرق و غرب غیرممکن ساخته‌اند و تنها از دو دروازه شمالی و جنوبی می‌توان به دژ وارد شد.
شیب کوه که از شمال به جنوب کشیده شده و اختلاف دو سطح آن به ۱۵۰ متر می‌رسد؛ حدود ۴۸۰ متر طول دارد و پهنای قلعه بیش از ۱۹۰ متر است.
تاریخ بنای اصلی قلعه را به پیش از اسلام نسبت می‌دهند و پس از تصرف آن در شب چهارشنبه بیستم ذی‌القعده سال ۴۸۹ هجری توسط کیا بزرگ امید بازسازی‌شده و توسعه‌یافته است.
دیواره‌های عظیم دولایه با ارتفاعی افزون بر ده متر از سنگ‌های بسیار بزرگ، ساختمان اصلی در بخش شمالی دژ با دیوارهایی به قــطر یک متر و 20 سانتی‌متر از سنگ تراشیده، مخازن عظیم و شگفت‌آور آب و غلات در جنوب و جنوب شرقی قلعه، چند برج و سیستم آب‌رسانی که هر بیننده‌ای را به حیرت وا می‌دارد از آثار به‌جای مانده در دژ لمبسر است.
میمون قلعه
در جنوب شهر قزوین قلعه‌ای در دوطبقه با دهلیزهای عمود بر هم و اتاق‌های جانبی وجود دارد که گنبد میانی‌اش فروریخته و بقایایی از هشت برج آن باقی است.
عده‌ای آن را مهمان قلعه خوانده و گروهی به میمون بن عون کاتب سردار موسی الهادی عباسی در قرن دوم نسبت می‌دهند.
این قلعه بنایی است مربع شکل به ابعاد تقریبی ۷۰×۷۰ متر که از خشت‌های ۳۰×۳۰ سانتی‌متر با ملاط شفته ساخته‌شده است.
طبقه زیرین میمون قلعه از شرق تپه با سه تونل به غرب تپه منتهی می‌شود و یک تونل شمالی – جنوبی این تونل‌ها را به هم متصل می‌سازد؛ برخی از سفالینه‌های به‌دست‌آمده در قلعه نشان از کاربرد آن تا دوره آل‌بویه دارد.
انتهای پیام
منبع: ایسنا
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.isna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایسنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۱۷۸۷۶۶۱۸ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
پایان انتظار برای سفر به سرزمین وحی
به گزارش خبرگزاری صدا و سیما مرکز یزد، مدیرکل فرودگاه‌های استان یزد گفت: بعد از ۹ سال وقفه در پرواز‌های حج عمره، امروز جمعه هفتم اردیبهشت ماه اولین پرواز حج عمره با ۲۵۸ نفر به سرزمین وحی انجام شد.
دهقان منشادی افزود: این پرواز بعد از ۱۰ روز در ۱۷ اردیبهشت ماه به یزد باز خواهد گشت.
وی ادامه داد: پرواز‌های حج تمتع نیز از نیمه خردادماه آغاز می‌شود و ۲۳ کاروان با ۱۳ پرواز به سرزمین وحی اعزام خواهند شد.
خودکشی از رزیدنتها به پزشکان رسیده؛ چرا دکتر سمیرا آلسعیدی خودکشی کرد؟/ «خودکشی پزشکان بهمثابه یک انتحار اجتماعی است»